Temel Analiz Tavsiyeleri | Borsa Emektarları ile Sohbetler

“Borsa, korku değil eğlenceli bir gerilimdir… Şirket, bilançodaki rakamları üretir psikoloji ise tahtadaki rakamları…”

Merhaba değerli okurlar. “Borsa Emektarları ile Sohbetler” yazı dizimizde bu sefer temel analiz konusunda çoğunuzun tanıdığı,bildiği değerli büyüğüm hocamız Aziz Serin Hocayla birlikteyiz.

Kendisiyle çok çok keyif alarak bir “temel analiz” soru-cevap söyleşisi yaptık. Eminim ki sizlere çok faydalı bakış açıları katacak.

Uzatmadan başlayalım. İyi okumalar.

• Merhabalar Hocam. Önce sizi tanımayanlar için kendinizi tanıtır mısınız? Ne iş yaparsınız, memleket, mezuniyet.

Merhabalar Burak.

Öncelikle nazik davetin için teşekkür ederim.

1975 Yılında Kahramanmaraş’ta doğdum. O zamanlar Pazarcık ilçesine, daha sonra Türkoğlu ilçesine bağlı olan Pınarhüyük köyünde geçti çocukluğum. İlk okulu köyümde bitirdikten sonra orta okul eğitimime Kahramanmaraş’ta devam ederken o yıllarda çiftçilikten umudunu kesen bir çok aile gibi 1986 yılında Gaziantep’e taşındık. 1 yıl da Gaziantep de orta okula devam ettikten sonra, okul hayatım sonlandı ve çalışmaya çok erken yaşlarda başlamak durumunda kaldım. 1991 yılında İstanbul’a geldim ve hala İstanbul’da yaşıyorum. Metal kaplama sektöründe faaliyet yürüten bir atölyem var. Evliyim, bir kızım ve bir oğlum var.

• Finansal piyasalar ve borsa ile ilk nasıl tanıştınız hocam? Nasıl başladınız? Kaç yıldır bu piyasada işlem yaparsınız? 

Borsa ile 2005 yılında kardeşim vasıtası ile tanıştım. İlk o ilgi duymuştu, bütün engelleme çabalarıma rağmen epey mücadele vermişti, zarar ederek geçirdiği bir zaman sonra hatırı sayılır oranda para kazanınca hali ile benim de ilgimi çekti. O gün bugündür borsadayım.

Hisse senedi ilk dönem alım satım işlemlerimden bir zaman sonra, o zaman ki adı Vob olan şimdi ise Viop olan piyasaya da ilgi duymaya başlamıştım. Fakat bu piyasa da umduğumu bir türlü bulamadım. Ama ciddi bir zaman, emek ve para kaybettikten sonra daha iyi bildiğim ve uyguladığım hisse senedi yatırımlarıma devam ettim. Hala da hisse senedi yatırımlarım devam ediyor.

• Kayıpsız öğrenilmiyor değil mi hocam? 🙂

Malesef. Ama en unutulmayacak dersleri de bu kayıplar veriyor.

Hisse senedi yatırımcılığı ve kaldıraçlı piyasalar ile ilgili bir çok yatırımcının ikileme düştüğünü görüyorum. Daha doğrusu genelde hisse senedi ile başlayan finansal dünyaya olan ilgi bir süre sonra kaldıraçlı piyasalara kayıyor. Bu ilgi değişikliğinin bir kaç sebebi var ama benim gözlemleyebildiğim en büyük katalizör, hisse senetlerinde zarar etmiş olmanın getirdiği bir an önce zararları çıkartma dürtüsüdür. Çünkü kaldıraçlı piyasada teorik olarak çok kar edebilme olanağı var. Fakat teorik olan bu gerçekliğin ise bir küçük yatırımcı adına pratikte hayat bulma olasılığı sanırım çok çok küçük bir ihtimaldir. Bu küçük olasılık peşinde ben de çok koştum. Fakat belirttiğim gibi kaldıraçlı piyasa benim adıma da uzun bir zaman kaybı ile beraber oldukça pahalı bir tecrübe oldu. Burada sakın kaldıraçlı piyasaları suçladığım düşünülmesin. Çünkü bu piyasaların çalışma şartları ortadadır, sorun bu piyasaya uygun olan işlem vasıflarına sahip olmak yada olamamak ile ilgilidir.

• Çok güzel söylediniz hocam.

Ama öyle. Yatırımcı, girişimci, trader her ne derseniz, kişi kendi özelliklerini bilerek kendine uygun olan alanda bulunmalıdır. Ben bu konuda kendimi hisse senedi yatırımcılığında daha başarılı ve daha huzurlu bulduğum için tekrar tamamen hisse senetlerine döndüm ve uzun zamandır sadece bu alanda yatırımlar yapıyorum.

• Hisse.net forumda yazar geçmişiniz de var. Hala aktif misiniz hocam?

Hisse.net, bir çok küçük yatırımcı gibi benim de ekonomi ve borsa yatırımları adına çok şeyler öğrendiğim bir platformdur. Yanlış hatırlamıyorsam 2010 yılında ilk defa kendi başlığımı açmıştım ve bildiklerimi paylaşmaya başlamıştım. O tarihten bugüne kadar çok düzenli olmasa da açtığım başlıklarda hala yazmaya devam ediyorum.

• Temel analiz konusunda sosyal medyada önemli bir yeriniz var. Takipçileriniz sizi ve paylaşımlarınızı çok beğeniyor. Yatırımcı kimliğiniz temel analize nasıl evrildi? Hep temel analizci miydiniz? Hiç gönlünüz teknik analizden yana olmadı mı hocam? 😊

Sosyal medyada takipçilerim sağ olsunlar beğenilerini sürekli belirtiyorlar, oldukça güzel iletişimlerimiz var ve böyle bir kitle tarafından takip edildiğim için kendimi oldukça şanslı görüyorum.

Temel analize ilgi duymam borsaya ilk yatırımlarımı yapıp zarar etmemle beraber başladı. 2006 yılında karda olduğum bir dönemde endeksteki sert geri çekilme ile beraber portföyüm yarıya inmişti. Ve bütün hisselerimi satarak nerede yanlış yaptığımı düşünmeye başlamıştım.

Bir gün forumda bir aracı kurum raporu gördüm. Hangi şirkete ait olduğunu hatırlamıyorum ama raporda şirketin satışlarından, karlarından vesaire bahsediliyordu. İşte şirket şu kadar satış yapıyordu ama bu sene satışlarını bu kadar arttırabilir ve kar rakamı da buraya kadar yükseltebilir gibi yazılar okuyunca şaşırdım kaldım. Yahu dedim ben güya yatırım yaptığım bu şirketleri sadece dört yada beş harften oluşan bir kod isim olarak görüyordum!!!! Sonra sorgulamaya başladım, bu kod isimlerin karşısında yanıp sönen renkli ışıklar eşliğinde artan eksilen fiyatların sebepleri bu şirketlerin satışları ve karlarına bağlı bir durum olabilir mi? Yani bu fiyatların düşmesi yada yükselmesi forumlarda hep bahsedilen kırılan destek ve direnç çizgilerinden kaynaklanmıyor mu? İşte burada bilinçsizce de olsa temel analiz ve teknik analiz ayrımını anlamıştım. Daha sonra bulabildiğim tüm aracı kurum raporlarını okumaya ve anlamaya çalıştım.

• Sanıyorum siz de benim gibi düzenli rapor okuyanlardansınız hocam. 🙂

Tabi. Emeksiz yemek olmuyor. 🙂

Bu tip raporların hazırlanmasında kullanılan yol ve yöntemleri öğrenmeye karar verdim. Öğrenmek istediğimin temel analiz olduğundan artık emindim ama nereden ve kimden öğreneceğimi bilmiyordum. Forumların çok yaygın olduğu dönemlerdi. Bahsettiğim bu konular ile ilgili kim ne yazıyorsa takip ediyordum ama takip ettiğim bu kişilerin hiç birinde bu bilgileri öğretmek gibi bir kaygı yoktu, kime başvursam hep hüsrandı. Sonunda yine forumdan tanıştığım bir arkadaş rahmetli Yaşar Erdinç hocanın bir cd’ye slayt gösterim olarak kaydedilmiş temel analiz eğitimini verdi bana. İşte bu cd benim yatırımcı kimliğimin oluşmasında mihenk taşı olmuştur.

Bu cd deki bilgilerin çıktısını alarak bir kitapçık haline getirdim ve o kitapçığı kaç defa okuduğumu bilmiyorum. Öyle bir ilgi ve merak oluşmuştu ki bende aylarca bu kitap ile ilgilendim ve artık şirketlerin bilançoları üzerinde çalışmalara başladım. Kendimce tespitlerde bulunuyor sorgulamalar yapıyordum. Yaşar hocama böyle bir imkan sunduğu için hem teşekkür etmek amacı ile hem de çözemediğim bir kaç konu ile ilgili sorular sorarak mail attım ve inanılacak gibi değil, bana cevap bile yazmıştı! Bu tür çalışmalara devam et şeklinde teşvik edici bir kaç cümle yazmıştı! Çok mutlu olmuştum ve daha bir şevk ile temel analiz yapmayı öğrenmeye devam etmiştim. Hala da temel analiz yapmayı öğrenmeye devam ediyorum ve hala saklıyorum Yaşar hocamla bahsettiğim bu yazışmalarımı.

• Çok değerli bir insandı hocam. Özellikle sizin jenerasyondan elinin değmediği kimse yoktur sanırım. Bir hatıra olarak o yazışmalardan bir örnek eklemeye müsade var mıdır hocam?

Tabiki. Seve seve.

Belirtmek isterim ki benim yatırımcı kimliğimin oluşmasında rahmetlinin çok büyük katkıları vardır. Öğrenme aşkı ile onu çok rahatsız ettiğim dönemlerde kendisi ile çok ilginç anılarım oldu. Ona olan minnet borcumu bir türlü ödeyemediğimi düşünüyorum ve işte bu yüzden de elimden geldiğince onun çok istediği ve bu uğurda çok çalıştığı bir konu olan finansal okur yazarlığın gelişmesine kendimce katkılar sunmaya çalışıyorum. Öğrenebildiğim bu kıt bilgilerimle bir zamanlar forumlarda bu işi bana kim öğretir diye arayıp da bulamadığım kişi ben olmak istiyorum. Bu uğurda bildiklerimi ve uyguladıklarımı olabildiğince paylaşmaya gayret ediyorum.

“Hiç gönlün teknik analizden yana olmadı mı?” Soruna gelirsek Burak, daha sonra Yaşar hocamın verdiği teknik analiz eğitimlerine de katıldım ve bu konuda da kendimi geliştirdim. Hatta viop dönemlerimde algoritmik sistemler yazacak kadar da ilerledim ama teknik analiz mi temel analiz mi diye sorulursa benim için öncelik temel analizdir ve tabi ki teknik analizi yok sayamam ve kendimce kullanıyorum da ama belirttiğim gibi önceliğim temel analizdir.

• Bir temel analizci ve yatırımcı olarak temel analizde en çok merak edilen konu: Nelere dikkat ettiniz neler üzerinde çalıştınız ve kendinizi nasıl geliştirdiniz?

Temel analiz ilk bakıldığında içinden çıkılmaz rakamlar topluluğu gibi görülür ve belki de bu yüzden fazla da ilgi görmez. Oysa biraz ilgilenince bu rakamların aslında birbiri ile bağlantılı olduğu fark edilecektir.

Mesela mali yapısı güçlü bir şirket ile güçsüz bir şirket anında fark edilir. Şirketlerin mali yapıları benim de özellikle dikkat ettiğim hususlardan biridir. Çünkü dönemsel ekonomik özelliklere göre şirketlerin mali yapıları elde edilecek karlar üzerinde önemli katalizör görevi üstlenmektedir.

Bu konuya dair bir kaç örnek vermem gerekirse, ihracat payı yüksek şirketlerde döviz fiyatının seyrine göre stok değişimlerini takip etmek yatırımcıya ciddi avantajlar sağlar. Bu bakımdan kur fiyatının arttığı dönemlerden önce stokları yükselmiş olan şirket avantajlıdır, kur fiyatı düşerken aynı şirket dezavantajlıdır. Faizlerin düşük olduğu dönemlerde finansal borcunu arttırarak yeni yatırımlar yapan yada stoklarını arttıran şirketler avantajlıdır. Bu tür gelişmeleri rakamlara dökerek sonraki dönemin gelir tablosunu şimdiden kendimizce oluşturmamız gerektiğine inanıyorum.

Ve nihayetinde ise şirketin gelecekte elde edeceği kar rakamını bugünden öngörerek yatırımlarımızı şekillendirmemiz gerekiyor. Yine güncel hisse fiyatlarını gelecekte oluşacak olan karlara göre kıyaslamamız gerektiğini düşünüyorum. Bu anlattığım analizleri yapabilmek ve doğru sonuca yaklaşabilmek tabi ki kolay bir durum değildir. Bir şirket adına böylesi tahminlerde bulunmak için şirketin faaliyet raporlarının okunması zorunluluktur, varsa yatırımcı sunumlarını da okumak bu konuda yatırımcının ufkunu açar. Ayrıca şirketin KAP haberleri veya medyadaki haberlerini okumak ve araştırmak yine doğru yatırım yapabilmenin anahtarlarındandır.

• Peki hocam bir temel analizci gündemi nasıl takip eder? Nelere bakar?

Öncelikle odaklandığım sektörlerin ve şirketlerin haberlerini takip ediyorum. Düzenli veri yayınlayan şirketler bu bakımdan zengin kaynaklar sunuyor. Bunun dışında genel ekonomik şartlar, kur fiyatı, faiz oranları veya zaman zaman özel destekler ile avantajlar yakalayabilen sektörleri takip etmeye çalışıyorum. Bu vesile ile bu sektörlere hitap eden halka açık şirketler varsa bu şirketleri incelemeye alıyorum.

• Nasıl bir yatırımcısınız? Bir temel analizci olarak günlük işlem yapıyor musunuz mesela. Portföyünüzü/vadenizi nasıl oluşturursunuz?

Çok güzel bir soru. Nasıl bir yatırımcıyım? Para kazanmaya çalışan bir yatırımcıyım ve bu amacım doğrultusunda kaldıraçlı piyasa da dahi işlemler yaptım ama bu konuda pek başarılı olmadığımı belirtmiştim. Fakat hisse senedi tarafında kısa vadeli hatta günlük işlemlerim elbette oluyor. Portföyümün büyük ağırlığını orta vadeli yatırım stratejisi ile yönetiyorum .Bunun dışında bu yıl bir kere daha temettü yatırımcılığına uygun ayrı bir portföy daha kurdum.

Bir kere daha temettü portföyü kurdum dememin sebebini açıklamak istiyorum. Daha önce iki defa daha böyle temettü portföyü kurmuştum. Ama ilkinde 15 Temmuz darbe girişimi olmuştu ve ben apar topar tüm portföyü boşaltmıştım. İkinci defa temettü portföyü kurduğumda ise 2018 kur krizi olmuştu ve ben yine apar topar tüm hisselerimi satmıştım. Şimdiki temettü portföyümü ne gibi bir krizin beklediğini bilmiyorum ama daha önceki iki tecrübemde benim yatırımcı profilimin aslında orta vadeli yatırım modeline çok daha uygun olduğunu tescillemiş oldum. Şimdiki temettü portföyünü ise kızım adına açtırdığım hesapta yürütüyorum, daha doğrusu benim portföyden haberim yok, ayın belli bir günü hesabına gönderdiğim para ile belirlemiş olduğum şirketlerden anlattığım bir kaç yöntem ile sadece alım yaparak kendisi hisse biriktiriyor. O gün hangi şirketi alıyor, kaç lot alıyor hiç bilgim yok, ayrıca kızımı güzelce tembihledim, sat desem dahi satmayacak, yahu kızım kriz çıktı lütfen sat desem de yine satmayacak, inşallah :)…

• Gerçekten harika. Şanslı kız hocam. Babadan evladına en değerli miras sanırım yatırım bilgileri olacak. Aman hisse konusunda kavga etmeyin de:)

Yok yok etmeyiz 🙂

• Sosyal medyada şöyle kaba taslak bir orantılama yapsak sanırım %70i teknik analist %30u temel analist diyebiliriz. Temel analiz daha mı zor. dersiniz. Düşünceleriniz neler bu konuda?

Bu konuda büyük bir çoğunluk bence de teknik analizi daha kolay buluyor ve onu uygulamaya çalışıyor. Fakat bence sorun şu ki, bir kaç indikatör eşliğinde çizilen trendler ile teknik analiz yapmak kolay gibi görünse de bence teknik analiz bu kadar basite alınabilecek bir yöntem değildir. Bu konuda gizemli laflar etmek haddim değil ama grafiklerde kimi zaman desen okuyabilmek, kimi zaman geçmişte yapılan hareketin benzerini tespit edebilmek indikatör yada trend kullanımından daha önemli olabiliyor. Ayrıca görebildiğim farklı bir sorun ise her şirket için fiyat grafiğinde teknik analiz çalıştırılmaya zorlanıyor. Zorlanıyor diyorum çünkü bizim borsamızda bir çok şirketlere ait grafikler bir kere teknik analiz özelliklerini taşımıyor ve bu tür şirketlere yapıldığı sanılan teknik analizin hiç bir geçerliliği ve anlamı olmuyor. Gerçekten derinliği olan, işlem hacmi yüksek, sadece bir iki kurumun işlem yapmadığı, piyasanın genelinin ilgi duyduğu grafiklere yapılan teknik analizler bence daha anlamlı oluyor. Bu yüzden kolay gibi görünen teknik analiz çalışmaları büyük oranda da başarısızlıkla sonuçlanıyor.

Evet, temel analiz yapmak biraz daha zordur ama sonuç elde etmek adına yatırımcıya daha bir güven verir diye düşünüyorum. En azından kendimde öyle görüyorum. Neticede bir şirketin hisse fiyatını sürdürülebilir bir şekilde arttıran veya düşüren yegane unsurun şirketin yaptığı satışlar ve buna bağlı olarak şirketin elde ettiği karlar olduğunu kabul edersek bu gelişmeleri görebildiğimiz analiz yöntemi temel analizdir. Zor gibi görünse de sürdürülebilir şekilde yatırımlarından para kazanmak isteyen yatırımcı mutlaka temel analiz yapmalıdır.

• Özellikle yeni başlayanlara ve kendisini geliştirmek isteyen yatırımcılara ne tavsiyeleriniz olur?

Bu konu sanırım küçük yatırımcı dünyasının kanayan yarası. Çünkü yatırım yapmaya yeni başlayan biri ilk önce ne yapması gerektiğini öğrenmeden önce tavsiye alabileceği birini bulmaya çalışıyor. Sanki yatırım yapmanın ilk şartı, özellikle sosyal medyada biraz da popüler olmuş birinin tavsiyelerini dinlemekmiş gibi davranılıyor. Bu konuda o kadar çok mağduriyetler görüyorum ki anlatamam. İşte az önce verdiğim örneğe benziyor bu durum, Borsada para kazanmanın en kolay yolu olarak bunu seçiyor insanlar. Kolay yolun aslında en zor ve çileli yol olduğunu bir zaman sonra anlıyorlar ama bunun bedeli de ağır olabiliyor. Böylesi kolay yollar yerine öncelikle borsada yatırım yapabilecek alt yapıya sahip olmadan yatırım yapmamalarını tavsiye ediyorum. İlla borsada hisse senedi yatırımı yapacaksa da bu konuda özellikle son zamanlarda oldukça popüler olan hisse senedi fonları var, fonlar aracılığı ile borsa yatırımı yapabilirler ve finansal okur yazarlık konusunda kendilerini geliştirdikten sonra yatırımlarına yön verebilirler.

Temel Analiz Programları

• Temel analiz verilerinde hangi platformları kullanıyorsunuz? Ücretli ücretsiz tavsiye ettiğiniz var mıdır?

Ben çok uzun zamandır rahmetli Yaşar Erdinç hocamın mirası olarak kabul ettiğim fastweb mali analiz programını kullanıyorum. Program içerisinde kendimce görebildiğim eksiklikleri yetkililer ile görüşerek tamamlamaya da çalışıyorum. Bu konuda özellikle son zamanlarda kullanıma açılan yeniliklerde en büyük desteği aldığım ve elimden geldiğince destek sunmaya çalıştığım çok sevgili arkadaşım Mahmut Çiftçi’nin çok büyük emekleri vardır, bu vesile ile kendisine bir kere daha şükranlarımı sunmak istiyorum.

Ayrıca yine ücretli başka bir program olan fintables de oldukça başarılı bir programdır ve bu iki ücretli programın bana göre birbirinden üstün olan yanları da vardır. chat Yaparken elbette daha farklı ücretli programlar var ama bu ikisi bence çok daha işlevsel ve kullanışlıdır.

Çok işlevsel olan ücretsiz programlarda var elbette, bu konuda ilk aklıma gelen finfree mobil uygulamasıdır ki temel analizi grafiksel görseller ile ücretsiz bir şekilde kullanıcıya sunuyor olması başlı başına kullanıcıya büyük avantajlar sağlıyor. Yine ücretsiz başka bir platform ise halk yatırım’a ait olan skor kart bölümüdür. Bu bölümü tüm Türkiye’ye tanıtan youtuber (En başarılı borsa kanalı) Ahmet Abi’ye de buradan selamlar ve saygılar gönderiyorum, finansal okur yazarlığın artabilmesi adına çok ciddi emekler sarf ediyor.

• Hocam bilginize dilinize sağlık. Çok faydalı bir sohbet oldu. Teşekkür ediyorum. 

Ben de teşekkür ederim Burak. Sana ve tüm okurlara başarılar dilerim.

Evet dostlar. Çok güzel bir sohbeti daha sizler için yazıya dökmüş olduk. Umarım faydalı olmuştur. Aziz Hocamın sosyal meedya hesabını buraya ekliyorum.

Bugüne kadar 4. söyleşimizi yapmış olduk. Diğer söyleşileri  ve rehber yazılarımı okumak isterseniz borsa rehberi kısmından dilediğiniz okuyabilirsiniz.

Görüşmek dileğiyle, hoşçakalın.

söyleşi

Borsa Emektarları ile Sohbetler | Borsada Strateji Oluşturmak

söyleşi

Borsa Emektarları ile Sohbetler | Temettü Yatırımcılığı Nasıl Yapılır?

söyleşi

Borsa Emektarları ile Sohbetler | Borsayı Nasıl Öğrendim?