OYAK Şirketleri Neler? Oyak Grubu Kimin? Oyak Grubu İştirakleri Hangileri?

Borsadaki şirket toplulukları incelemelerimde 2. grup incelemesi ile karşınızdayım.

Oyak Şirketleri…Oyak Grubunun tarihsel gelişimi, Oyak Şirketleri Neler? Oyak Grubu Kimin? Oyak Grubu İştirakleri Neler? Oyak Hisseleri Neler? Oyak’a Bağlı Şirketler hangileri? gibi pek çok konuya değineceğiz.

Borsada ve günlük yaşamda OYAK ismine doğrudan rastlamanız zor. Belki de çoğu kişi bu ismi sadece ordu mensuplarına yardım amaçlı kurulmuş bir sandıktan ibaret olduğunu düşünüyor.  Ya da OYAK şirketler topluluğundan haberiniz dahi yok ama işin arkasında oldukça gelişmiş ve profesyonel bir şirketler topluluğu var. O zaman yavaş yavaş ayrıntılara başlayalım.

Oyak Şirketleri Neler?

Bugün bünyesinde; otomotiv, çimento, maden, enerji, kimya, finans ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren 90’a yakın şirketi ve yaklaşık 30 bin çalışanı ile Türkiye’nin en büyük sanayi gruplarından biridir OYAK Gurubu.

Kurumun sektörel bazdaki kuruluşlarına baktığımızda ise oluşan tablo şu şekilde:

2020 GÜNCEL TABLO

Oyak Grubu Kimin?

Öncelikle şunu belirteyim ki OYAK bir anonim veya limited şirket değil. Yapı itibariyle Tamamlayıcı Mesleki Emeklilik Fonu (ikinci basamak mesleki emeklilik fonu). Önce bu kavramı açıklayarak başlamak topluluğun özünü kavramak açısından sanıyorum önemli olacak.

OYAK Grubunun temelleri 1911 Askeri İkraz sandığı Nizannamesi ile atılmış, 1961 yılında ise 205 sayılı OYAK Kanunu ile bu nizamname kaldırılarak OYAK kurulmuş ve kendi içinde gelişimiyle bugünlere kadar gelmiş.

OYAK fonunun ana kaynağı ordu mensuplarından yapılan kesinti. Bu kesintiler bir havuzda toplanıyor ve OYAK’ın iştirakleri olan şirketlerde değerlendiriliyor.

TAMAMLAYICI EMEKLİLİK FONU

Tamamlayıcı emeklilik fonu, kişi emekli olduğunda maaşında yaşanan yaklaşık %40-50 oranındaki azalmayı hafifletmek adına uygulanan ek bir sosyal yardım yöntemi. Gelişmiş ülkelerde bu tarz ikinci basamak sosyal güvenlik sistemlerinin kullanıldığını sıkça görebiliriz. Hollanda, İsveç, Kanada, ABD ve Avrupa ülkeleri genelinde yaygın ve yüksek katılımlı olarak kullanılmakta.

Yani düşünün ki Emekli Sandığı, SGK, BAĞKUR 1. basamak sosyal güvenlik fonlarıdır. OYAK’ın yapısı ise 2. basamaktır. Bu iş özel bir şirket kanalıyla çalışanlarına yapılıyor olsaydı buna da 3. basamak emeklilik fonu diyecektik.

Zamanında memurlar için MEYAK, işçiler için ise İYAK gibi benzer kurumlar oluşturulmaya çalışılmış fakat düzen oturtulamamış ve tasfiye edilmiş. OYAK’ın bunu başarması ise askeri disiplinle ilgili bir durum olsa gerek.

Oyak Grubu İştirakleri Neler?

Büyük resme baktığımızda OYAK grubunun kilit birçok sektörde yer aldığını görebiliriz; çimento-beton (inşaat), otomotiv, maden, kimya ve finans… Benim dikkatimi çeken ise özellikle çimento sektörü.

Çimento Sektörü

Çimento sektörü hakkında söylenecek o kadar çok şey var ki, bu konuyu ayrı bir makale olarak hazırlamayı bile düşünüyorum. Fakat OYAK  Grubunun ve sektörün önemi açısından şuraya ufak bir not düşmek şart.

Oyak Şirketleri Çimento Sektörü

Kaynak

Dünya Çimento üretimini gösterir bu görseli şöyle aklınızın bir kenarında tutun.

Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası Yönetim Kurulu Başkanı Tufan Ünal’ın görüşlerine bakalım birde.

“Dünya çimento üretiminde de ilk beşte yer alan Türkiyen’in beş yılda Avrupa piyasasının lideri konumuna geldiğini; 2016 yılında 77 milyon ton üreten sektörümüz, sadece iç pazardaki ihtiyacı karşılamakla kalmıyor, ihracat da yapıyor. Çimento sektörü olarak üretimde tamamen yerli ham madde kullanıyoruz. Cari açık yaratmayan, hatta kapatan bir sektör olmaktan gurur duyuyoruz”

Görselden ve Tufan ÜNAL’ın açıklamasından da anlaşılacağı üzere çimento sektörü Türkiye ve Dünya için önemli bir sektör. Çin, Hindistan, ABD, ve Vietnam’dan sonra Türkiye bu sektörde 5. sırada.

Bu iki not ile sektörün büyüklüğünü ve Türkiye payını göstermek istedim.

OYAK grubunun çimento sektöründeki konumuna ve önemini açıklamaya kaldığımız yerden devam edebiliriz.

1962’de bugünkü adı Adana Çimento’ya, 1969’da ise Bolu, Ünye ve Mardin Çimento şirketlerine ortak olunmuş. Grubun kuruluş amaçlarından biri olan sandık üyelerine ek sosyal sigorta ve ev edindirme projeleri/kredi sistemleri ile korele bir şekilde düşünüldüğünde inşaat sektörüne giriş amaçları belki de bu. Amaç bu olsa bile başlangıçtaki amacını aşıp şu an itibariye Türkiye geneli çimento ve inşaat sektöründe en büyük oyunculardan biri oldukları aşikar.

Otomotiv Sektörü

Grubun otomotiv sektörüne giriş hikayesi ise GOODYEAR ile başlamış. 1961 de kurulan OYAK 1962 de ilk iştirak yatırımını yaparak Goodyear A.Ş.’ye ortak olmuş. Bu ortaklık 2005’te son bulmuş olsa da otomotiv sektörüne giriş için önemli bir ortaklık olarak kabul edilir.

1964’te MAT Motorlu Araçlar Ticaret A.Ş. ve TPAO’ya ortak olunmuş (1980’de TPAO ortaklığı son bulmuş).

1967 yılında ise daha büyük girişimlere ağırlık verilmiş ve VOLVO Markası ile ön protokol imzalanarak yatırım görüşmelerine başlanmış. 1968’de MAİS Motorlu Araçlar İmal ve Satış A.Ş. kurulmuş ve üretim konusunda çalışmalara başlanmış.

1969’da VOLVO ile yürütülen görüşmeler olumsuz sonuçlanınca Fransız RENAULT Grubu ile anlaşılarak OYAK RENAULT Otomotiv Fabrikaları A.Ş. fabrika inşaatına başlanmış. 1971’de Türkiye’deki ilk üretime başlanmış; RENAULT 12. Bu üretimden tabiki ilk faydalanan OYAK sandık üyeleri olmuş. Kolay ödeme ve satış kolaylıklarıyla ek emeklilik sigortası ve kolay ev sahibi olunma fırsatları sunmaya devam eden grup, üyelerine araba edindirmede de kolaylıklar sağlayarak örnek bir fon yönetimi misyonunda iierlemeye devam etmiş.

Maden ve Demir Çelik Sektörü

Maden alanında Ereğli demir çelik ve İskenderun demir çelik gibi Türkiye’nin en büyük entegre demir tesislerine sahip olan grup, her nevi demir ve çelik üretiminde her sektöre arz imkanı sunan bir işleyiş içinde.

Finans Sektörü

İnşaat, otomotiv ve demir-çelik üçlüsünü bir araya getirince bunların finansman ihtiyacı da olacaktır ki OYAK bunu da düşünmüş. Öyle ki bu yardımlaşma kurumunun bir bankası vardır zamanında. OYAK BanK…

Bu bankanın temelini oluşturacak olan The First National Bank of Boston’a ortak olunmuş ilk. 1991’de ismi Türk Boston Bank A.Ş. olarak değiştirilmiş. 1996’da ise ismi OYAK Bank olmuş.

Yine aynı yıl Almanya’dan Anker Bank alınarak OYAK Anker Bank olarak ismi değiştirilmiş.

1999’da Fransız AXA grubu ile AXA OYAK Holding A.Ş. kurularak Sigorta sektöründe de ağırlık artırılmış. 2001 yılında TMSF’den Sümerbank devralınmış. Yaşar Yatırım satın alınarak OYAK yatırım çatısı altına geçirilmiş. OYAK Bank ve Sümerbank birleştirilerek tek OYAK Bank oluşturulmuş. Her türlü finans kuruluşu kapsamına girecek bir çok şirket kurulmuş veya ortak olunmuş.

Bu sektördeki yoğunlaşma 2007 yılında azaltılmaya başlanmış. OYAK Bank hisseleri ING Bank NV’ye satılmış. Ardınfan 2008 yılında AXA OYAK Holding hisseleri AXA Grubuna satılmış. Aynı yıl OYAK Emeklilik ING Central Europe İnsurance grubuna satılmış. Günümüzde yukarıda belirttiğimiz finans işlerini yapmakla yetinmekteler.

Oyak Hisseleri Hangileri? 

Borsada OYAK hisseleri ise şunlar: EREGL ISDMR OYAKC OYAYO HEKTS

2020 güncel tablo

SON SÖZ

Böylesi bir tarihi gelişimi ve evrimi olan grubun daha nice günümüz büyük şirketleri ile ortaklıkları olmuş ve bitmiş. Mesela PETKIM desem ASELSAN desem…

OYAK şirketler topluluğundan özel olarak incelemeye alacağım şirketler EREGL ve HEKTAS olacak. Çimento sektöründeki şirketlere ise ilerde bakmayı planlıyorum. Malum inşaat sektörümüz şu sıralar pek iç açıcı değil. Ki zaten yatırımcılar borsamızda çimento şirketlerinin büyük bölümünü temettü yatırımcılığı bazında değerlendirip kullanmaktalar.

Borsadaki şirket grupları incelemelerim devam edecek. Bir sonraki incelemede görüşmek dileğiyle. Başarılı yatırımlar.