Mandal Takoz Etkisi – Ratchet Etkisi Nedir?

Mandal Takoz Etkisi Nedir?

Gelir artıkça tüketimdeki artış, gelir azalınca tüketimdeki azalıştan daha fazladır. Yani tüketim kalıbınız hep yukarıya doğru gitme eğilimindedir. Artan gelire hemen ayak uydurursunuz, fakat geliriniz azaldığında ise yeni duruma daha geç entegre olursunuz. Belki de bu duruma adapte bile olamazsınız, yani harcamalarınızı rahatlıkla kısamazsınız. Nispi gelir hipotezi içinde, gelir arttıkça tüketimin artacağını; fakat gelir azaldığında tüketimin azalmayacağının ileri sürüldüğü bu duruma, Mandal Etkisi (Takoz Etkisi-Ratchet Etkisi, Zemberek Dişlisi Etkisi) denir.

Mandal – Takoz Etkisi durumunda tüketicinin daha önceki yüksek gelir düzeyinin sağlamış olduğu refah düzeyini korumak için tüketimden vazgeçmek yerine tasarrufunu azaltması veya borçlanma içine girmesi durumu söz konusudur.

Diyelim iş yerinde bir terfi aldınız ve maaşınız 3000 TL’den 5000 TL’ye yükseltildi. Refah seviyeniz eskiye göre arttı değil mi? Bu maaş zammı karşısında siz bir tüketici olarak hemen harcamalarınızı artırır/artırma eğilimine girersiniz. Ama diyelim ki 1 yıl sonra şirket zor duruma düştü ve maaşlarda revizyona gitti. Sizin maaşınız da 5000 TL’den 3500 TL’ye indirildi. Şimdi siz bu bir yıllık süre boyunca edinmiş olduğunuz tüketim alışkanlıklarınızı maaşınız düşse de kolaylıkla değiştiremezsiniz.

Örneğin kredi kartlarına yönelirsiniz. Veya varsa tasarrufunuz onu kullanmaya başlarsınız. Yani içerden yemeye başlarsınız. O alıştığınız refah tüketim seviyesini korumaya çalışırsınız.

Mesela bu 1 yıllık süre zarfında Marlboro marka sigara içmeye başladıysanız maaşınız düştüğü halde hala Marlboro içmeye devam edeceksiniz.