Brüt takas nedir? Hangi hisseler brüt takasta?

Bu makalemizde cevap arayacağımız konular: Brüt takas nedir, brüt takasa giren hisse yükselir mi düşer mi, brüt takas ne demek, brüt takas hisse senedini nasıl etkiler, brüt takastaki hisseler neler, brüt takasta olan hisseler hangileri, brüt takas hisseleri yasak bitiş tarihleri, brüt takasa giren hisselerin işleme alınma tarihleri olacaktır.

Brüt takas nedir ?

Brüt takas nedir; En basit tanımıyla Brüt takas SPK ‘nın Borsa İstanbul, Takasbank ve Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. işbirliğiyle, yatırımcıları korumaya yönelik çalışmalar kapsamında, hisse senedinin takasında netleştirmenin kaldırılması kararı alarak uyguladığı bir çeşit tedbir niteliğindeki işleme verilen isimdir.

En son yayınladığımız makalede VBTS kapsamında borsada uygulanan tedbirlerden ve devre kesici uygulamasından bahsetmiştim.

Borsada devre kesici nedir? VBTS nedir? BISTECH nedir?

İşte o tedbirlerden biri olan ve borsa yatırımcılarınca sıkça karşılaşarak net olarak brüt takas nedir noktasında tereddütleri olduğu bu alanda, en basit ve anlaşılır şekilde konuyu anlatmaya çalışacağım.

Öncesinde 1 Ekim 2020 son düzenleme ile brüt takas kavramının 2 şekile ayrıldığını belirtmemde fayda var;

Geçici brüt takas ve sürekli brüt takas farkı

1 Ekim 2020’den itibaren Borsa İstanbul Pazar Yapısı değişti ve hayatımıza alt pazar hisseleri diye bir kavram daha eklendi.

https://borsakafasi.com/yildiz-pazar-ana-pazar-ve-alt-pazar-hisseleri/

İşte bu tabloda alt pazar grubunda gördüğünüz hisseler sürekli brüt takas uygulamasındadır.

Alt Pazarda olduğu için Sürekli Brüt Takas uygulanan bu hisseler  “Ana Pazar” kriterlerini sağlayıp Ana Pazar’da işlem görene dek Brüt Takas uygulamasına tabi olacaklardır.
Pazar değişiklikleri 3 ayda bir Borsa İstanbul tarafından yapılıyor.

Bu liste dışında olup da brüt takasa alınan hisseler ise geçici brüt takas uygulamasındadır.

Şimdi bunu açıklayayım. Bir hisse neden geçici brüt takas uygulamasına alınır?

Hisse senetleri neden brüt takasa girer?

En başta belirttiğim tanımda brüt takas uygulamasının bir tedbir niteliğinde olduğundan bahsettim. SPK, bir hisse senedinde manipülatif, spekülatif olağan dışı fiyat ve miktar hareketlerinin varlığını tespit ederse,  bu durumun önlenmesi amacıyla o hisseye  belirli süreliğine veya belirsiz süreliğine brüt takas uygulanması kararı verebilir.

SPK konuyla ilgili olarak duyurusunda şu ifadelere yer vermiştir.

Brüt takas uygulaması yanında, uzun yıllardan beri belirli hisse senetlerinin piyasalarında ardı ardına görülen yapay fiyat ve piyasa oluşturma teşebbüslerine karşı çok yönlü tedbir uygulamaları üzerinde çalışılmaktadır. Kurulumuzca üzerinde çalışılan söz konusu tedbirler, suç işlendikten sonra olayın tespit edilmesine dayalı cezalandırma ve yasak getirme yaklaşımlarından çok suç işleme kapılarının baştan kapatılmasına ve suç işlenmesini kaynağında önlemeye yönelik modern yaklaşımlara dayanmaktadır. Bu yöndeki çalışmaların tamamı, mevcut piyasa işleyişini bozmayacak tarzda ve sermaye piyasasının büyütülmesi projeksiyonları dikkate alınarak yürütülmektedir.

Brüt takasa giren hisselerde nasıl işlem yapılır?

• Brüt takas hisseleri alabilmeniz için üzerinden 2 gün (t2) geçmiş nakit paranızın olması gerekir. Yani bugün ya da dün boşa çıkılan nakit ile brüt takas hissesini alamazsınız.

• Brüt takasa giren hisselerde aynı gün içinde alım yaptıysanız satım işlemi yapılamaz. Bir sonraki işlem gününde işlem yapabilirsiniz.
• Brüt takastaki hisselerde işlem yapılmak istenirse; alım yapmak isteyen yatırımcılar yatırım hesaplarında alım tutarı kadar nakit bulundurmak zorunda iken, satım yapmak isteyen yatırımcılar satış miktarını karşılayacak sayıda hisse senedini portföyde bulundurmak zorundadır.
• Brüt takasta olan hisselerde kredili satın alma işlemi yapılamaz. Yani borç ile brüt takas hissesinde işlem yapılamaz.
• Alacağınız tutar kadar nakit paranızın işlem anında hesabınızda olması gerekmektedir.

Brüt takasa giren hisse yükselir mi?

Esasında brüt takas uygulaması takas işlemleri ile ilgili olup, borsa yatırımcıların yatırım kararlarını etkilememesi gerekir. Yatırım yapmayı engelleyecek olumsuz bir yön yoktur. Bilakis hissedeki manipülasyonun önüne geçilmiştir.

FAKAT…

Yukarıda sıraladığım brüt takasa giren hisselerde nasıl işlem yapılır? esaslarına bakıldığında hisse senedi ilk etapta ister istemez baskılanacaktır. Çünkü yatırımcıların hareket alanı belli süreliğine kısıtlanmıştır.

Bu baskıyı kırmak yani çıkış yapan yatırımcıların satışlarını karşılamak hisse senedinde önemli bir parasal gücü gerektirir. Bu sağlanırsa (spek-tahtacı-patron tarafından) hisse baskıdan kurtulup geçici brüt takasa alınmasına rağmen yükselmeye devam edebilir.

AYRICA…

Bir hisse senedi brüt takasta ne kadar kalır? Brüt takas süresi ne kadardır? soruları da yine önemlidir.

NEDEN?

Bir hissenin brüt takasta kalma süresi SPK tarafından belirlenir. Ve bazen brüt takasın bitme süresi ya çok uzundur ya da belirsiz.

İşte bu böyle bir durumun oluşu da o brüt takasa alınan hissenin üzerinde belirsizliği artırarak hissenin baskılanmasına sebep olabilmektedir.

Brüt takasa alınan hisse senedinde işlem hacmi ve talep aralığı düşeceği için hisse fiyatının düşeceği beklenir ve genelde olan budur.

Yine ters mantık ile olaya bakacak olursak brüt takas uygulamasından çıkarılan veya çıkarılma tarihine yaklaşılan hisse senetlerinin fiyatlarında da yükseliş olacağı beklenir ve bu hisseler hareketlenme yaşamaya başlar. 

Aşırı yükselip brüt takasa alınan hisselerde yatırımcı olarak dikkat etmekte fayda var.

Brüt takasa giren hisseler hangileri?

Bu liste hemen hemen her gün değişmektedir. Yeni girenler ve çıkanlar…

O yüzden alttaki liste sadece örnek amaçlıdır.

27/11/2020 seans kapanışı itibariyle brüt takasa giren hisseler.

Siz ayrıca araştırdığınız hissenin brüt takasta olan hisseler arasında olup olmadığına ilgili Borsa İstanbul , SPK ve şirketin resmi sitesinden KAP duyurularına bakarak da ulaşabilirsiniz.

Kaynak Borsa İstanbul ve Görsel PhilipCapital