Borsa Emektarları ile Sohbetler | Borsada Strateji Oluşturmak

“HER GÜN YENİ BİRŞEY ÖĞREN.ÖZELLİKLE DE DİĞERLERİNİN DENEYİMLERİNDEN. EMİN OL BU DAHA UCUZ.”

Ünlü Amerikan girişimci ve iş adamı John Bogle böyle tanımlamış deneyimin kıymetini. Bem de şahsen bu mottoya imamır ve güvenirim.

“Borsa emektarları ile sohbetler” yazı dizimizde 3. roportaj ile huzurlarınızdayız.

Geç tanıma fırsatı bulduğum fakat kıymetli analiz ve görüşlerine kısa sürede güvendiğim, bundan 25 yıl önce grafikleri elle çizmeye başlayan,  bir hocamız ile sohbetteyiz: NAZMİ YILMAZ

Kendisi mutevazi emeklilik hayatı ile bizlere Sapanca Karasu’daki yazlığından, pandemiden uzak kalmaya çalışarak roportaj veriyor. Inanıyorum ki siz okurlara da yaklaşık 30 yıllık borsa deneyimi ile ışık tutacak, örnek olacak, farklı bir fikir uyandıracak…

Başlayalım o halde.

(+1) , (-1)’den % 200 daha büyüktür… 

-Nazmi hocam sizi tanımayanlar için kendinizi tanıtır mısınız? Ne iş yaparsınız, memleket, mezuniyet..

04.09.1967 yılında Sakarya da doğdum. A.Ö.F. İşletme fakültesinden mezunum. 01.05.1991 yılında Maliye Bakanlığında memuriyete başlayıp 29 yıl hizmetten sonra 17.02.2020 yılında emekli oldum.

-Finansal piyasalar ve borsa ile ilk nasıl tanıştınız? Nasıl başladınız? Kaç yıldır bu piyasada işlem yaparsınız?

Borsaya ilk defa 1992 yılında başladım. Görevim sırasında arkadaşlarım borsayla haşır neşir oluyorlardı. Hemen herkes borsadan şöyle kazandım böyle kazandım tarzında konuşurdu. Bende bu arkadaşlardan esinlenip borsada işlem yapmaya başladım.

İlk hesabımı yanlış hatırlamıyorsam İş Bankasından hesap açarak işlemlere başladım. İlk aldığım kâğıt da Türk Hava Yollarının hissesi idi. O zamanlar böyle tane tane alınmıyordu.  1000 adet 1 lottu. Lot altı işlemlerin piyasa fiyatından daha fazla olduğunu hatırlıyorum.

Yıl 1992’den kesintili kesintili bu günlere kadar geldim. En büyük arayı da 1996 yılı kasım ayında askere gittiğim zamana denk geliyor ama askere giderken de bir miktar Parsan hissesi almıştım. Alış fiyatını şimdi hatırlamıyorum ama askerlik dönüşü sattığım da 178 000 lira kar aldığımı hatırlıyorum. Parsan hissesi 1997 yılında 60-70 lira civarına kadar gelip bölünmüştüo tarihlerde.

Askerden 1998 yılının mayıs ayında döndüm. Kısaca borsa geçmişimi kesintileri çıkarmış olarak hesaplamış olsam bile yine de 20 yılın üzerinde bir geçmişim vardır diyebiliriz.

-İlk başladığınız zamanlarda nasıl bir yatırım ortamı vardı? Mesela borsayı nasıl takip ederdiniz? Zamanınızın ve bugünün bir kıyaslamasını da içine katarak borsayı öğrenme süreci hakkında nasıl aşamalardan geçtiniz? Yatırımcı kimliğiniz yıllar içerisinde nasıl evrim süreci yaşadı?

Borsaya ilk başladığım yıllarda hemen herkes bodozlama  alım satım yapıyordu…

Şu şekilde;

X firması üç kamyon mal satmış…….

X firması fabrika arazisi almış……

X firması arsa satmış…….

X Firması makine almış……..

Bu sözlere inanıp insanlar mal alıp satıyorlardı… Öyle haberlere , verilere ulaşma imkanı yoktu. Grafik dersen zaten borsada işlem gören hisselerin grafiğinin olduğunu/ yapılabileceğini bilen insan sayısı bile azdı. Tek ulaşabildiğim çevremdeki borsada işlem yapan memur  arkadaşlarımdı.

-Tabi borsamızın yeni kurulduğu yıllar ve bilgi akışı az..

Tabi. Bilgi akışı hem az, hem de olanların farkında bile değiliz. İmkanlar kısıtlı.

Zaman zaman vergi dairesinde beraber çalıştığım arkadaşlarımla bir araya gelip şu hisse nasıl bu hisse nasıl tarzında konuşmalar olur bende onları sıkıya dinlerdim. Borsayı öğrenebileceğim tek kaynak onlardı o sıralarda.

Arkadaşlarımın borsa çevresi geniş, borsayla ilgilenen çok sayıda insan tanıyor hatta onların yanına gidip borsada işlem gören hisse senetleri hakkında uzun uzun sohbet imkanları da oluyordu…

İki arkadaş sohbet amaçlı  kapalı çarşıda Sefer isminde kuyumcuya gittik. Sefer abi yaşça benden çok büyük hayat tecrübesi de oldukça fazla gün görmüş sıcak kanlı bir insan. Arka tarafında küçük bir bürosu vardı. Bizleri oraya muhabbet etmeye davet etti. İçeri girdiğimizde bizden başka iki kişide vardı. Bu kişilerden birisi İngiliz kırık Türkçesiyle selamlaştık/tanıştık. Hal hatırdan sonra konu borsaya geldi… O zamanların olmazsa olmaz konusu borsa…

Bir ingilizin böbürlenmesi bana dönüm noktası oldu

Konuşma esnasında İngiliz arkadaş Türk borsasında çok paralar kazandığını kazandığı paralar ile Londra’daki işyerini büyüttüğünü falan anlatırken bir cümlesinde şunu söyledi:

“Türkiye’de borsada işlem yapan insanlar bu işlerden anlamıyorlar, hangi hisseyi nereden alıp nereden satacağını bilmiyorlar.’’ dedi.

İngiliz’e nasıl yapmalıyız diye sordum ama kayda değer bir şey söylemedi yada ben anlamadım o an….İşin doğrusu birazda zoruma gitti… Adam hem bizim borsadan kazandıkları ile Londra’daki işlerini büyütüyor, hem de bizi küçümsüyor.

Bu sohbet benim için oldukça faydalı oldu hatta benim dönüm noktam oldu da diyebilirim.

Soru şu ; Bu iş doğru nasıl yapılır?

Kafamdaki tek soru artık bu oldu. Cevabını arıyorum, soruyorum kimse benim bildiğimden fazla kayda değer pek şey söyleyemiyor.

Gel zaman git zaman benimde çevrem oluştu……Sakaryalı bir hemşerim sayesinde Malatyalı deri alım satım işleriyle uğraşan birisi ile tanıştım. Anavatan Partisi o yıllarda iktidar o da Eminönü teşkilatında sözü geçen bir abimiz. Arada onun yanına gidip geliyorum . Yine onu ziyarete gittiğim günde ben oradayken bir arkadaşı onun yanına geldi. Sohbet falan derken konu borsaya geldi…Adam acayip bilgili. Ne sorduysam bana cevap veriyor, arkadaşlarımdan duymadığım şeyleri anlatıyor.

Dostluğu ilerlettim, zaman buldukça onun yanığa gidip ne alayım ne satayım babında sohbet ediyoruz. Yine onun yanına gittiğim günlerin birinde Yaşar Erdinç de onu ziyarete geldi ben oradayken. İşte dedi benim hocam, bana her şeyi öğreten adam.

Yaşar Erdinç Hoca (Allah Rahmet etsin) genç, kibar, saygılı ve donanımlı bir beyefendi…..Benim tanıdığım o zamanlarda borsa iki seansken borsa bülteni çıkarıyordu. Hatta Para Dergisiydi sanırım orada da yazıyordu.İşte benim borsa hayatımdaki anlayışımı , bakış açımı değiştirdiğim gün buydu.

Borsada Strateji Oluşturmak

-Biz genç borsacılar malesef geç tanıdık Yaşar Hocamızı. Youtube videolarının hepsini izlemişimdir. Bana da çok şey kattı rahmetli.

Çok kıymetli bir insandı.

Grafikleri anlattı, destek direnç vs. onlardan bahsetti……..Kitap tavsiyeleri falan………

Ona sordum grafikleri nasıl yapayım diye. Bilgisayarımda yok……teleteksle günlük verileri takip ediyoruz.

‘’Gazetelerde her gün yayınlanan borsa sayfasındaki fiyatlardan yap dedi.’ Bir örnekte ziyaretine gittiğim arkadaş gösterdi’’

Grafikleri elle çizdim

Hemen gazeteleri toplamaya başladım ama eski borsa fiyat bilgileri yoktu. Güneş Gazetesinde çalışan bir dostum eski sayıları da buldum.

İki üç ay her gece geç saatlere kadar kendi seçtiğim 10 hissenin en yüksek ve en düşük fiyatlarını milimetrik kağıda aktardım. Bu sayede destek ve dirençleri daha net görmeye başladım. Tek stratejim vardı artık. Destekten al dirençten sat. Daha sonraki yıllar içinde sadeliğini bozmadan  biraz daha komplike yaptım.

-Strateji oluşmaya başladı böylece.

Kesinlikle

Kısaca en azından son 15 yıldan beri genelde aynı stratejiyi kullanıyorum. Çok da memnunum stratejim ne derse onu uygulamaya çalışırım ancak arada nefsime yenilip bu stratejimden uzaklaşırım. işte o zaman zarar ederim genelde……

Hisse seçim kriterleri

-Nasıl bir yatırımcısınız? Hangi perspektif ile hisse senedi seçimi yaparsınız? Hisse seçim kriterleriniz neler?

Nasıl Hisse senedi seçerim ?…….

Her şeyden önce yükselen hissenin peşine düşmem….aksine düşen hisseleri takip ederim % 10 ve üzeri düşen hisseleri oldukça çok severim…

Bana en çok parayı hep bu hisseler kazandırmıştır.

Bu düşen hisselerin önce Temel Analizinde başlarım.Öyle üften püften analiz de yapmam.

Analiz yapacağım hissenin en önce ortaklarına bakarım. Bunlardan biri ceza almış mı ona bakarım.

Daha sonra ise faaliyet raporlarını okurum ama bunu gidebildiğim kadar geriye gidip yayınlanan (en az 5 ) raporları okurum……Bu sayede şirket yöneticilerinin bir vizyona sahip olup olmadığını anlamaya çalışırım.

Daha sonra Mali tablolarını alıp kalem kalem son beş yılı excelden yararlanarak oluşturduğum grafikleri incelerim. Her bir kaleme hem kendi içinde hem de diğer kalemler ilişkilendirip yorumlarım. Ama bu iş benim bazen iki günümü alır bazen üç günümü alır.

En sonunda da teknik analiz araçlarını kullanarak kendimce en iyi giriş yerini belirleyip fiyatların oraya gelmesini beklerim…….Bir timsahın beklediği gibi sabırla……

Fiyatlar oraya gelir gelmezde hemen almam ….Bu seferde işlem planını devreye koyarım….. İşlem planı bana bu hisseyi al diyor mu? Demiyor mu ? Al diyorsa sadece bir kere ateş edip o hisseyi alırım. Sonrasını ise zamana bırakırım……..Kademeli al , paçal yap vs…..bunlarla ilgilenmem…….İşlem planım ne zaman al derse alırım …..ne zaman çık derse çıkarım……..Kaç para kar etmişim benim için hiç önemli değil…….(+1) , (-1) den % 200 daha büyüktür……..

Kar edeceğim para miktarının benim için çok önemi yok ama zarar edeceğim para miktarını önemserim ve bunu işleme girmeden önce muhakkak belirlerim.

Beni en çok etkileyen yaptığım karlar değil, zararlar…

Ama küçük ama büyük zararlarımı ben bu zararı neden yaptım ? Neden çıkmadım sorularına her zaman cevap ararım. Tek sefer en çok zarar ettiğim iş ise 2013 nisan ayındaki ons altının düşüşüydü. 35000 Doların biraz üzerinde bir zarar miktarıydı.

Bu zarar beni çok etkiledi. Üç beş ay hiç işleme girmedim……..Şimdiye kadar yaptığım zararların içinde en büyüğü buydu……..Ancak bana çok büyük artıları da oldu  bu zararın.

-Bir yatırımcı olarak özellikle yeni başlayanlara ve kendisini geliştirmek isteyen yatırımcılara ne tavsiyeleriniz olur?

Yukarıda anlattığım İngiliz vardı…….Onun sözleri hiç kulağımdan gitmez. Onun böbürlenmesi hala gözlerimin önünde durur. Bizim borsamızda işlem yapan yabancılar 5 kuruşla gelip 25 lira ile Türkiye den ayrılıyorlar. Bu benim çok zoruma gider. Bu yüzden yeni yada eski her kim varsa onlara şunu söylerim.

“Birisi bu işi başarıyla yapıp para kazanabiliyorsa sen neden kazanamayasın?”

Hepimiz üç aşağı beş yukarı ortalama zekaya sahip insanlarız . O yapıyorsa bende yaparım deyip kolları sıvayıp öğrenmeye başlamalarını tavsiye ederim.

Ama öncelikle Teknik Analiz araçlarını bir yatırımcının kullanmasını isterim. Daha sonra bu teknik analiz araçlarının yardımıyla kendi karakterlerine, kendi risk anlayışlarına uygun bir işlem planı yapmalarını ısrarla tavsiye ederim.

Temel Analiz öğrenmeleri konusunda da ısrar ederim ancak temel analizi öğrenmek ve yorumlamak uzun bir süreç alabilir. Bu yüzden bir strateji oluşturup buna göre işlem yapmalarını tavsiye ediyorum.

İşlem planını ben çok önemserim. Hemen hemen her borsa kitabında bundan bahsedilir , Al sat psikolojisinden bahsedilir, sabırdan bahsedilir  ve disiplinden bahsedilir ama bunun nasıl yapılacağına dair kayda değer pek bilgi vermezler.

İşlem planı nasıl yapılmalı konusuna gelince tek söyleyeceği şey ama her şey bunda gizli…….Beynimiz ölçülemeyen , hesap edilemeyen , zamanını söyleyemeyen her türlü şeye tepki verir. İnanmaz ve güvenmez. Beynimizin inanmadığı, güvenmediği her işlem planı aslına bakarsanız çöpten ibarettir.

Borsadaki en önemli kural

Yeni yada eski kim varsa bu yukarıda saydığım etmenlere göre bir işlem planı oluşturmalarını tavsiye ediyorum. Her kim bunu oluştursa artık kimseye ihtiyacı kalmaz . İşte bu yüzden SİZ SİZE YETERSİNİZ KİMSEYE İHTİYACINIZ YOK diyorum.

Ancak bu konuda yıllardır söylememe rağmen istisnalar hariç pek kimse umursamıyor. Bu yüzden Bir işlem planı nasıl yapılmalı tarafını anlatırken psikoloji , disiplin  ve sabır tarafınıda konu alan bir eğitim dokümanı yapmayı planlıyorum. İşlem planı , psikoloji , sabır ve disiplin dördü birden bir sandalye ye benzer biri eksik oldu mu kullanamıyorsunuz. Bu yüzden öncelikle beynimizi eğitmeye/inandırmaya yönelik bir eğitim hazırlamayı düşünüyorum.

Borsada para kazanmak için bence en önemli kural bu…….Öbürleri daha sonra gelir………İnsanların kendi kendine yetmesi lazım…..Yoksa her zaman birilerini arayıp sormak durumunda kalacaklar.

-Çok teşekkür ederiz hocam kıymetli bilgilerinizi bizimle paylaştınız.

Rica ederim. Faydalı olması dileğiyle…

Evet böylece 3. röportajımızı da bitirmiş olduk. Diğer sohbetleri de incelemek isterseniz aşağıda paylaşıyorum. Bol kazançlı yatırımlar.

Nazmi Hocanın sosyal medya hessabını: facebook https://www.facebook.com/profile.php?id=100009314100012

Borsa Emektarları ile Sohbetler | Temettü Yatırımcılığı Nasıl Yapılır?